============================================================
كتاب الاصلاح 45. سيوطی توضیحات ابوحانم را درباره کلماتی تظير "الصراط" (جاذه) والربانيون وربيون" (خاخامها) خلاصه میکنلت مطابق نظر سیوطی، ابوحاتم اصل کلمه پیشین را به یونانی (لغةالروم) وکلمه بعدی را به سریانی نسبت میدهد. سیوطی، المتوكلى، صص 8-9؛ همان نويسنده، الاتقان، صص 39-148.
46. خوانساری، روضات الجنات في احوال العلماء والسادات (تهران، 1970)، ج 1: ص323.
47. ادريس عمادالدين، عيون الاخبار وفنون الآثار (بيروت، 1973)، چاپ م. غالب، ج5: صص 167-170؛ مجدوع، فهرست الكتب والرسائل ولمن هومن العلماء والأئمة والحدود والافاضل، چاي ع. منزرى (تهران، 1344 ه/1966 م.)، صص 74-75. اگر داستان ذیل واقعا رخ داده باشد، الزینه توانسته است وضع و مقام مرجع را در دربار فاطمیان در مدت سلطنت القائم به دست آورده باشد. با وجود این، مجدوع بدون هیچ بیان مستقلی درباره الزینه صرفا گزارش آن داستان را توسط ادریس عمادالدین ذکر میکند.
48. مقايسه كنيد با هالم، "ابوحاتم رازی"، ص4315 ع. همدانی، "كتاب الزينه ابوحاتم"، بیانيۀ بیست ويکمین کنگرۀ بین المللى خاورشاسان (پاريس، 1949): صص 94-219.
49. کرمانی درباره آن بحث و گفتگو مطلب ذیل را نوشته است: "میان وی (یعنی ایوبکر) و شیخ ابوحاتم رازی، رهبر مأموريت (صاحب الذعوة) پيرامون نيوت وشعائر قانون وحى (المناسك الشريعة)". كرمانى، الاقوال الذهبية، چاپ صلاح الصاوى (تهران، 1397 هق. /1977.)، صص2-3. و نيز بنحريد به س. ح. نصر، مقدمه انكليسى براى كرماتی، الاقوال الذهبية، طبع و نشری که در بالا اشاره شد، صص2-4 و پوناوالا، کتاب شناسی شرح زندکی، ص 36. مقايسه كنيد با 11. شمس الدين طالبانى، "ایحث وگفتگو پیرامون نبوت"، ص25.
ن. یک اسماعیلی مهم دیگر که مخالف و دشمن ایوبکر رازی است ناصرخسرو است. درباره سلسله مباحثات، و مجادلات سماعیلی علیه ابویکر رازی، م. محقق خاطرنشان میکند که انتقاد وی از تبوت به عنوان یک منیع معرفت، جدا با عقیده و آموزه سماعیلی نبوت و امامت که امام عصر را به عنوان تنها متیع معرفت دارای حجیت و اقتدار مینگرد در تعارض و اختلاف بود. م.
محقق "یادداشتهایی درباره طب روحانی رازی"، مطالعات اسلامی 26 (1967): ص9.
51. یو. ردلف، عقاید نگاری آمونوس مجعول. تحقیقی درباره مذهب نوافلاطونی در اسلام (اشتوتگارت 1989).
52 دوسست دارم در اینجا تشکرات قلبی خودم را به دو محقق برجسته در مطالعات اسلامی اطهار نمایم. پروفسور عیاس همدانی از دانشگاه و یسکانسین در میلواکی یرای اجازه دادن سخاوتمندانه به من تا از نسخه خطی الاصلاح که در تصرف اوست ستفاده کنم، و دکتر والکر، سر پرست پیشین من در دانشگاه مکگیل، منترئال، برای کوششهای محبت آمیزش در گرفتن رونوشت مجدد از رو گرفت (فتوکپی) خود از نسخه خطی. برای شرح و توصیف مفصل نسخههای خطی متعدد این اثر، بنگرید به مقدمه اشر. دربارۀ تصنیف این متن، نسخۀ توبیتگن شامل قسمت ششم (الجزء السادس) است که در 801021564 آغاز میشود. با وجود این،.7.1.1574. از نسخة خطی همدانی فقط "تم الجزء" خوانده میشود، و در 1001 "الجزء... (جای خالی) من كتاب الاصلاح": بدین ترتیب تسخه خطی همدانی فاقد ذکر آغاز قسمت 6 است . همچنین هر دو نسخه به وضوح به آغاز قسمت 5 اشاره نمفکتند. بدین سان، تعیین این که این اثر شامل5 قسمت یا 6 فسمت است برای ما دشوار است. به علاوه، این دو تسخه دو خاتمه متفاوت دارند. نسخه توبینگن در 4. 2167 با "تم" (خاتمه یافت) پایان می پذیرد، که مطابق است با67168.4 از نسخۀ همدانی. با وجود این، بعد از آن، نسخه همدانی برای یک صفحه دیگر جلو میرود (2169.4)، که شامل هیچ اشارهای که اثر به ایان رسیده است نیست. اما درباره جای خالی فوق الذکر در10.1.157.4 از نسخه همدانی صاحب ان، پروفسور عباس همدانی، در نامهای به نویسنده این مقدمه (مورخ 27 سپتامبر 1995) تأیید میکند که بر پایه قرائت وی از نسخه خطی به نظر میرسد که احتمالاگیرنده روگرفت (تصویر) آن جا را برای شماره گذاری خالی گذاشته است. مجددا قدردانی و حق شناسی خود را نسبت به یروفسور همدانی برای تقویت بزرگوارانه کارم اظهار مینمایم.
53. ایوانف، "نخستین بحث و گفتگوه هنوز هم تنها فرانگری درباره مندرجات الاصلاح است.
54. طبع ونشر این متن مهم: کرمانی، کتاب الرياض، چاپ 6. تامیر است (بيروت، 1960).
55. برای مثال، بنگرید به اثار والكر نطير "ابويعقوب سجستانی و بسط و توسعه مذهب نوافلاطوتی اسماعیلی اغازین" س و هشت
पृष्ठ 42