============================================================
ا ا ا ات ن دياندوششنرنجفتهيت و جيب العروس مهمترين كتابى است كه تاكنون دربارهآ ساختن عطريات در جهان اسلام واى از بدست آمده است و نشانى از اوج و اعتلاى فرهنگ و زندگى مرفه و مجلل بسيار عالى بزرگان و رؤساى مستلمين در قرن دوم و سوم هجرى است و با اينهمه تاكنون ناشناخته ماتده است. از اين رو لازم است كه از اين كتاب قدرى بيشتر سخن گفته شود.
جلد سوم اين كتاب نفيس كه تاكنون هنوز نسخهاى از آن در فهرستهاى و كتابخاتههاى جهان ديده نشده است در كتابخانهآ جلس شورا به شماره 6614 نگاهدارى ميشود و آقاى دكتر عبدالحسين جائرى رئيس محترم آن كتابخانه اجازه داد كه نسخهاى عكسى از آن براى من تهيه شود و من به همين مناسبت در اينجا از ايشان وه صميمانه تشكر مى كنم.
از اين كتاب شهاب الدين احمدبن عبدالوهاب نويرى در كتاب بسيار معروف و معتبر خود يعنى نهايةالارب فى فنون الادب (جلد دوازدهم) نام برده است و اين جلد بقول خود مؤلف «قسم پنجم از فن چهارم» اين كتاب است درباره انواع عطرها و غاليهها وهر بخورات و روغنهاى معطر و نضوحات (عطرهاى پاشيدنى و بقول امروز «اسپرى»ها) و غير آن است و مشتمل بر يازده باب است. باب نخستين آن دربارهآ «مشك و انواع آن» است و در آغاز اين باب مى گويد: «قال محمدبن احمد بن الخليل بن سعيدالتميمى المقدس و فى كتابه المترجم بجبيب العروس وريحان النفوس..». مصحح كتاب آقاى احمدالزين در حاشيه نوشته است كه قفطى و ابن ابى اصيبعه در كتاب خود از او به محمدبن احمدبن سعيد ياد كردهاند و «خليل» را در نسب او نياوردهاند.
آقاى احمدالزين در مقدمهآ اين جلد دوازدهم نهاية الارب (ص ج) نوشته است: «مؤلف ه و (يعنى نويرى) در اين جزء كتاب جيب العروس وريحان النفوس تأليف محمدبن احمد تميمى مقدسى را در بابهاى اول تا نهم اين جزء كه دربارهآ انواع عطر و بخورات و...
و . است خلاصه كرده است و ما در كتابخانههائى كه فهارس آنها در دست ما است از اينه كتاب اطلاعى نيافتيم... و در ضبط نام گياهان و داروها و عقاقيرى كه در اين جزء است و اسمى را ضبط نمى كنيم مگر آنكه درباره ضبط آن نص صريحى كه قابل تآويل نباشد از كتابهاى موتق كه در دست ماست داشته باشيم..0).
درباره اين مطلب مربوط به ضبط نامها در اينجا بطور جملهه معترضه مى گوئيم كه و مصحح در ص 4 همين جزء نام محمدبن العياس الخشكى را به محمدبن العباس المسكى تصحيح كرده است در صورتيكه همان «الخشكى» صحيح است كه موضوع اين بحت ما ه است.
چهل و نه
Page 49