============================================================
ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا علاوه بر آن در نقل از «الخوز» ترجمههاى لاتينى گاهى بچاى اندقل (قال) ا 10ع1 (قالت) دارد كه مؤيد متن عربى آن است. در ابن البيطار نيز بارها بجاى «قاله وقالت» آمده است كه با ترجمهآ لاتينى مطايق است. اين امر به اضافه صورت غالب «الخوزه و نيز فقدان وجهى كه مشخص كند «الخوز» يك تن بوده است اين حدس را پيش مى آورد كه مقصود از وه «الخون» نظر طبى مكتب جنديشاپور واقع در خوزستان بوده است. منقولات از «الخوزه همه بر ادويه مفرده است و در ميان آنها مواد جديدى ماتند «بل» و «طباشى و «ديودارم ديده مى شود .» مايرهوف در مقدمهآ آلمانى صيدنه حدس لكلرك را تآييد مى كند و مى گويد مقصود از ج يهر وا.«الخوز» مكتب مشهور اطباى جتديشايور واقع در خوزستان است كه در قرن پنجم مسيحى به وسيله خسرو انوشروان تاسيس شده بود و تا قرن سوم هجرى از اعتبارو احترام زيادى برخوردار بود.
اولمان در كتاب طب در اسلام (ص 101) يمى گويد: «كناش الخوز كه بيشتر زير ر عنوان «قالت الخوز» از آن نقل مى شود ظاهرا رساله اى طبى بوده است كه اطباى جنديشاپور در خوزستان تأليف كرده بودند. ظاهرا اين كتاب به زبان سريانى (ونه به زيان پهلوى ايرانى ميانه) نوشته شده بود. از ترجمهآ عربى آن قطعات قراوانى دردست و است از جمله در الجاوى رازى و جامع ابن البيطار وغير آن» (اولمان به صفحات مواردى وه كه در الحاوى و جامع الادويه ابن البيطار آمده است ارجاع مىدهد.
با اينهمه، سزگين در تاريخ تآليفات عرب (ج م، ص 184_185) پس از نقل سخنان لكلرك ومايرهوف و با استناد به نقلهائى كه در الحاوى (بجلدات 9 و10 و19 و 20) از «الخوز» و «الخوزى» شده است حدس ميزند كه به دليل فعل مؤنث «قالت، مقصود از «الخوز» نام زنى است كه طبيب بوده است و آيا اين زن از جتديشاپور (بى آنكه الخوز را با نام خوزستان ربط بدهند) بوده است و يا سريانى و يا عربى مسيحى، معلوم نيست.
اما مى توان حدس زد كه او متاخر از قرن دوم هجرى يا هشتم مسيحى نبوده است.
سزگين اين حدس را بر اين پايه استوار مى سازد كه «خوزه بايد نام يك تن باشد زيرا در الماوى بارها «الخوز و ابن ماسويه» و «الخوز و ابن ماسه» و«شرك والخوز و ابن ماسويه» و «ابن ماسويه وماسرجويه والخون) آمده است و رازى در يك موضع (ج14 گ ص 238) صريحا گفته است: «الخوز و الطبرى قالا». اما بررسىهاى آقاى سزگين در الاوى كامل نبوده است، زيرا در جلد21 آن دو بار بصورتى از «الخوزه نقل شده است كه حدس هاى لكلرك و مايرهوف و اولمان را در اينكه مقصود از «الخوزه مكتب اطباى ه چهل و پنج
Page 45