============================================================

متن عربى با ترجمه فارسى اشاره كرده و سؤالاتى را مطرح ساخته است. آقاى افشار پس از ذكر بعضى تفاوتها و اختلافها مى گويد: «فعلا هيچ ضابطه و وسيله اى نداريم تا بوانيم كه اين اختلاف ها از چه راه ايچجاد شده است. ناچار سؤلطايى بدين گونه ميتوان مطرح كرد: آيا مترجم، متن عربى ديگرى از صيدنه (بغير از متنى مانند نسخهآ موجود در بورسه) در دست داشته؟ در اين صورت متن اصيل صيدنه مبسوطتر از متن عريى موجود بوده أست» در پاسخ اين سؤال آقاى افشار بايد گفت كه خوشبختانه ضابطه و وسيله اى در دست است كه معين كند اين اختلافات از كجا ناشى شده است. نسخهآ عربى در بورسه به خط غضنفر تبريزى است كه آن را از روى نسخداى كه به خط «ديودست» بوده است استنساخ كرده است. ديودست هم آن را از روى نسخهآ 468 استنساخ كرده است. اين نسخه همان است كه در سال 549 بدست ابو المحامد محمدبن مسعود غزنوى افتاده است و اين محمدبن مسعود آن را با نسخ ديگرصيدنه مقايسه كرده و حواشى به خط خود بر اين نسخه نوشته است كه ظاهرا زياداتى بوده است كه در نسخ ديگر نبوده است .

ديودست هم بقول غضنفر تبريزى تصحيف و تحريف زيادى در متن كرده است.

پس نسخهآ بورسه نسخهآ كاملى نيست. اما در ترجمهآ فارسى زياديهائى ديده مى شود كه بد قراتن زمانى و عنى از ابور حان است (بجز اضافاق كه مترجم فارمى كرده است و از مين قراتن معلوم است) و بنابراين پايد از روى نسخهآ ديگرى كه غير ازتسخهآ بورسد است ترجمه شده باشد و من به اين اضافات در محل خود اشاره كرده ام.

اما تفاوت مهم كه نشان مى دهد مترجم فارسى نسخهآ ديگرى را در دست داشته است هبان حواشى غزنوى بر نسخهآ 468 است . ديودست امانت نشان داده و همين حواشى غزنوى را در نسخة خود آورده است. اين حواشى غير از آن است كه : اثر غفلت در متن نيامده است و با علامت مشخص شده است. ترجمهآ فارسى فاقد اين حواشى است و اين خود دليل استوارى است بر اينكه مترجم فارسى از روى نسخهآ ديگرى ترجمه كرده است. من در اينجا نام داروهائى را كه در حاشيهآ نسخهآ بورسه آمده ولى نسخهآ فارسى فاقد آن است مى آورم: 1. در حاشيهآ ورق 46 ب نوشته است كه «من هنا (يعنى از «الحبة السوداء) كانت فاللانت س داودعانى يكه ور اصل ور حاضه بو ده آست از اين قرار است: الحبة السودلم، حب النيل. حت الصنوبر، حب السمنة حب الزم. حب الملولق حجرالروميه، حجر ينطفى بالزيت، حجرالاكليل. حجر مريم، حجرالحية، حجراليهود، حجرارمنى، بست و فه

صفحہ 29