گشت وسپس با توالى فتوحات مسلمين اسلامي توسعه يافت وعوائد وغنائم حكوت روز افزون گرديد. از آن پس گرچه تقسيم اموال وحقوق بيت المال براساس تمايل پادشاه وسياست روز هيئت حاكمه وبدون رعايت ضوابط خاصه أي كه متضمن احقاق حق عموم مسلمانان وتساوى آنان در حدود وحقوق باشد قرار گرفت وغالبا " وعملا بيت المال در اختيار سلاطين اموى وبعدها عباسي بود كه. اتخذوا بلاد الله دولا وعباد الله خولا. با اينهمه اصالت انتساب به قبائل ومبنائي كه خليفه ثانى تقسيم عطايا را برآن نهاده بود في الجمله معتبر شمرده ميشد واز اين روى پاى بندى اعراب مسلمان به حفظ نسب خود در سياست ودر زندگى اجتماعي آنان عامل مؤثرى محسوب مى شد. از سوى ديگر برخى از مسلمانان عرب وغير عرب بعلت وجود علائق وروابطي ميان انها با بعضى مسلمين منسوب بقبايل معروف ومحتشم عرب خود را مولاى آن قبايل ميناميدند، بدين توضيح كه از قديم الايام اعراب يا در جنگ وجدالها وغارت هاي قبيله أي ومحلى كه پيش از اسلام ويا اوائل آن (كه از مشاهير اين وقايع ومجادلات به ايام العرب تعبير ميشود) بدان معتاد بودند، گاه قبيله ء غالب افرادي وخصوصا " پسران جوانى را از قبيله ء مغلوب، بصورت اسير وغنيمت جنگى با خود مياوردند، ويا بدون جنگ وغارت بادام گسترى آنها را ميربودند. اگر اين اسرار يار بوده شدگان كسى وكار دلسوز وتوانگرى داشتند دير يا زود در قبال پرداخت فديه يا مزاياي ديگرى آزاد ويا مبادله ميشدند وبسوى قبيله ء خود باز مى گشتند.
--- [ 66 ]
صفحه ۶۵