داشت وخواهند دانست كه تصحيح اين كتاب بارى بوده كمر شكن وكارى بوده طاقت فرسا، وبه خوبى خواهند دريافت كه چنان نسخهاى را باين صورت در آوردن چه مقدار مئونه لازم دارد؛ العاقل يكفيه الإشارة، شاعر نيكو گفته است:

قدر داني از كساني كه كتاب غارات حاضر را زنده نگهداشتهاند

ناگفته نماند كه اگر زحمات دو تن از بزرگان إسلام وعلماى اعلام نمىبود من با كمال تهيدستى وبى بضاعتي كه دارم هرگز نميتوانستم با چنين نسخهاى در راه تصحيح اين كتاب عظيم الشأن قدمي بردارم تا چه رسد كه بتصحيح آن همت گمارم وحواشي وتعليقات بر آن بنگارم پس لازم است كه آن دو تن را در اينجا معرفى كنم واز ايشان تشكر وسپاسگزارى نمايم وآن دو تن باين ترتيباند:

1- عالم شهير عالم إسلام عبد الحميد بن أبى الحديد معتزلي بغدادي شارح نهج البلاغة زيرا وى بيشتر مطالب ومندرجات كتاب غارات را در شرح نهج البلاغة نقل كرده ودر چند مورد نيز برخى از كلمات مشكل را برداشته وبه جاى آنها كلمات سهلترى گذاشته است ودر پارهاى از موارد نيز به توضيح وشرح آن مطالب پرداخته است.

2- غواص بحار أحاديث واخبار وناشر آثار ائمه أطهار مولى محمد باقر مجلسى كه تمام مطالب غارات را در مجلدات بحار نقل كرده وهيچ گونه تغييرى در عبارات نداده مگر در مواردى كه تلخيص كرده وتصريح به آن نموده است ودر موارد مقتضى نيز بشرح وبيان آنها پرداخته است.

وميتوان در دنبال اين دو نفر دو نفر ديگر را از علماى شيعه به شمار آورد باين ترتيب:

1- شيخ بزرگوار وعالم عاليقدر محمد بن الحسن الحر العاملي صاحب كتاب شريف وسائل الشيعة.

Sayfa 12